اروپا؛ بهشت برده داران

نویسنده: محمدحسین موسوی


برده‌داری امروزه یکی از پرسودترین تجارت‌های بین‌المللی است و سالانه نزدیک به دو میلیون نفر را، که بیشتر آنان زنان و کودکان هستند، قربانی می‌کند.(1) امروزه از قاچاق انسان به عنوان برده‌داری نوین نام می‌برند. در شکل نوین برده‌داری، تجارت جنسی (استفاده از اعضای انسان، فحشا و روسپی‌گری) دلیل اصلی انجام این تجارت است.
قاچاق انسان تقریباً تمامی کشورهای جهان را به نوعی درگیر خود کرده است. به گونه‌ای که یا محل ترانزیت یا مبدأ و مقصد آن هستند. البته مبدأ و مقصد بودن کشورها بستگی مستقیمی به امنیت اجتماعی و رفاه نسبی آن‌ها دارد. از کشورهایی که مشکلات اقتصادی و اجتماعی و نابسامانی‌هایی دارند اغلب به عنوان کشورهای مبدأ یاد می‌شود و کشورهایی که از نقطه نظر اقتصادی، در درجه‌ی مطلوبی از رشد و رفاه قرار دارند مقصد قاچاق هستند. البته مشکلات اجتماعی در این گونه کشورها نیز به شدت وجود دارد، اما از نوع متفاوت آن.

تعریف قاچاق انسان

«قاچاق انسان» تجارت غیرقانونی انسان از طریق زور، تقلب، تهدید یا خشونت است که با اهداف بهره‌کشی جنسی، کار اجباری و دیگر شیوه‌های بردگی، در سراسر جهان یا در داخل مرزهای ملی صورت می‌گیرد. قاچاق انسان سریع‌ترین رشد صنعت کیفری جهانی است که چون بدون نیاز به سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد، دارای سود بالا و ریسک کمی است. در این عرصه، انسان به عنوان «کالا» عرضه می‌شود و می‌تواند بارها و بارها مورد استفاده قرار گیرد. قاچاقچیان انسان اغلب، جهل، بدبختی و امید انسان‌ها را برای زندگی و کار بهتر هدف قرار می‌دهند تا آن‌ها را بربایند یا اغوا کنند. قربانیان اصلی این تجارت، اغلب از کشورهایی هستند که تجربه‌ی بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، تجزیه‌ی داخلی، ناآرامی‌های مدنی، جنگ‌های مسلحانه‌ی داخلی و بلایای طبیعی را دارند.
قاچاق انسان یکی از پدیده‌های در حال رشد عصر حاضر است که در سال‌های اخیر، به معضلی جهانی تبدیل شده است. امروزه در عمل، استثمار و بهره‌کشی از انسان‌ها، به خصوص اطفال و زنان، نه تنها کمتر از دوره‌ی برده‌داری نیست؛ بلکه در غالب موارد، موضوع و دامنه‌ی جغرافیایی آن توسعه‌یافته‌تر هم شده است.

اروپا؛ مقصد اصلی توریسم جنسی

اما آنچه بیشتر از هر چیزی این موضوع را تحت تأثیر خود قرار داده کشورهای مقصد قاچاق انسان است. این کشورها اکثراً کشورهایی هستند که بیشترین قوانین مربوط به حقوق بشر در آنجا به تصویب می‌رسد و مبانی حقوق بشر را مستمسکی قرار داده‌اند تا علیه دیگر کشورها وارد عمل شوند و برای خود مشروعیت‌زایی کنند.
اروپا مقصد اصلی تجارت و توریسم جنسی است. البته عواملی دست‌به‌دست هم داده‌اند تا اروپا به چنین مقصدی برسد. شرایط اقتصادی، وجود همسایگان کمتر توسعه‌یافته، سود فراوان، حاکمیت فرهنگ خشونت، تبعیض‌های اجتماعی ناروا، فقدان مدارک هویت، نبود قوانین مناسب و کارآمد برای برخورد و تسهیل رفت‌وآمد به ویژه پس از فروپاشی شوروی سابق و از همه مهم‌تر، افزایش و تصویب معاهده‌ی شنگن، از جمله‌ی این موارد هستند.
سود سرشار ناشی از قاچاق انسان موجب شده است گروه‌هایی که در امر قاچاق مواد مخدر و اسلحه فعالیت می‌کنند نیز جذب کار قاچاق انسان شوند. این امر از آن رو صورت می‌گیرد که در قاچاق اسلحه و مواد مخدر، تنها یک بار می‌توان محصول را فروخت؛ حال آنکه وقتی محصول انسان باشد، می‌توان آن را بارها فروخت! البته اینکه در اروپا قوانین بسیار سخت‌گیرانه و نسبتاً دقیقی برای مقابله با قاچاق اسلحه و مواد مخدر وجود دارد نیز مزید بر علت است. زیرا دو مورد اخیر، مستقیماً مردم جوامع اروپایی را هدف قرار داده و آن‌ها را متضرر کرده است؛ در صورتی که در مورد قاچاق انسان، افراد جوامع کمتر توسعه‌یافته و جهان سوم هستند که طعمه‌اند و مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند!

مهم‌ترین کشورهای مبدأ قاچاق انسان

مهم‌ترین مبادی قاچاق انسان عبارت‌اند از: اروپای شرقی و مرکزی (مانند مولداوی، آلبانی، روسیه، رومانی، اوکراین و بلغارستان)، آفریقا (مانند مراکش، الجزایر،‌ نیجریه، سودان و سیرالئون)، آسیا (مانند چین، سریلانکا، پاکستان و افغانستان) و آمریکای جنوبی (مانند برزیل، جمهوری، دومنیکن و اکوادور).
مهاجرت به اروپا معمولاً به دنبال مسائل سیاسی و بحران‌های اجتماعی، اقتصادی، جنگ داخلی، درگیری‌های مذهبی و قومی و برخی جذابیت‌های زندگی غربی صورت می‌گیرد. تحقیقات اخیر کمیسیون اروپا نشان می‌دهد که هنوز آمار قابل اعتمادی در مورد قاچاق انسان در دست نیست و این به رغم فعالیت‌های سازمان‌های گوناگون غیردولتی، ارگان‌های قضایی، سرویس‌های مهاجرتی و دیگر تشکل‌های دولتی، منطقه‌ای و بین‌المللی در این زمینه است.
گزارش موجود، نتیجه‌ی تحقیق این کمیسیون در سه کشور عضو اتحادیه‌ی اروپا، یعنی بلژیک، ایتالیا و هلند، در زمینه‌ی مبارزه و جلوگیری از قاچاق انسان است.(2) با توجه به اینکه به دست آوردن اطلاعات از قربانیان برای رسیدن به هدف، در چنین تحقیقاتی الزامی است؛ این سه کشور با اعمال برنامه‌های حمایتی از قربانیان و شاهدان این پدیده و دادن مجوز اقامت در کشورهایشان و همچنین برنامه‌های ویژه‌ی کمک‌رسانی به آنان، این امر را آسان ساخته‌اند.
نتایج این تحقیق، در درجه‌ی نخست، بنا بر یافته‌هایی است که از اطلاعات این قربانیان و شاهدان عینی به دست آمده است.
بنا بر آمار به‌دست‌آمده در کشور بلژیک، 65 درصد قربانیان متولد سال‌های 1974 تا 1980 هستند که در دهه‌ی سوم زندگی خود قرار دارند. 15 درصد قربانیان نیز در سال 1980 متولد شده‌اند. تنها 13 درصد این قربانیان در بلژیک دارای کار هستند و 40 درصد آنان نیز کارهایی مانند نظافت خانه‌ها را دنبال می‌کنند. 12 درصد آنان دارای فرزندی بوده‌اند که در بلژیک متولد شده‌اند و حدود 70 درصدشان به تنهایی با فرزندانشان زندگی می‌کنند. بنا بر آمار، 57 درصد قربانیانی که در کشور بلژیک مورد تحقیق قرار گرفتند، در کشور خود با خانواده و 23 درصد آنان تنها زندگی می‌کرده‌اند و 13 درصد دارای یک شریک بوده‌اند و 65 درصد کل قربانیان قاچاق انسان در بلژیک، دست ‌کم تحصیلات دبستانی را داشته‌اند. انگیزه‌ی این قربانیان برای تن دادن به این کار عبارت بوده است از:
30 درصد: نیاز به پول برای رفع احتیاجات اولیه.
23 درصد: پول برای خانواده.
14 درصد: پول برای داشتن زندگی لوکس‌تر.
8 درصد: ماجراجویی.
17 درصد: آینده‌ی بهتر.
7 درصد: آدم‌ربایی.
8 درصد: اعتیاد.
11 درصد: یافتن شرایط بهتر برای کار کردن به عنوان یک فاحشه.
4 درصد: بی‌ثباتی سیاسی که مهم‌ترین فاکتورها و انگیزه‌های این کار، زمینه‌های مالی و اقتصادی است.(3)

قوانین مربوط به مهاجران در اروپا

کمیسر امور داخلی اروپا از 18 کشور عضو اتحادیه‌ی اروپا، از جمله فرانسه و آلمان، خواست قوانین اروپایی ناظر بر مبارزه با قاچاق انسان را به اجرا بگذارند و در غیر این صورت، مجازات خواهند شد.
کمیساریای امور داخلی اروپادلیل اتخاذ این امر از سوی اتحادیه اروپا را افزایش قاچاق انسان در کشورهای اروپایی عنوان کرده است.
از دیدگاه این اتحادیه یکی از موانعی که سر راه مبارزه با این پدیده وجود دارد این است که تعریف مشخصی از قاچاق انسان در کشورهای اروپایی ارائه نشده است. مشکل دیگری که وجود دارد این است که کسانی که قربانی این پدیده شده‌اند جرئت نمی‌کنند در دادگاه شهادت دهند، زیرا می‌ترسند با اقدام تلافی‌جویانه‌ی گروه‌های مافیایی مواجه باشند.
اتحادیه‌ی اروپا در سال 2011 قانونی به تصویب رساند که به موجب آن، جرایم مرتبط با قاچاق انسان در کشورهای اروپایی مشمول مجازات خواهد شد و این مجازات در همه‌ی کشورهای اروپایی نیز یک میزان خواهد بود. با این حال، تنها 9 کشور از جمله جمهوری چک، سوئد، استونی، لیتوانی، لتونی، مجارستان، لهستان، رومانی و فنلاند این قانون را به اجرا گذاشته‌اند. چهار کشور انگلیس، بلژیک، بلغارستان و اسلوونی نیز در نظر دارند قانون مبارزه با قاچاق انسان در کشورهای اروپایی را به زودی به اجرا بگذارند.
کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و هلند تا کنون در اجرای این قانون تأخیر داشته‌اند و به دلیل این تأخیر، اکنون با انتقاد کمیسر امور داخلی اروپا مواجه شده‌اند. اما این خود برگرفته از یک دلیل کلی‌تر است؛ قوانین ملی متفاوت میان کشورها و نبود عزم جدی همگانی برای هماهنگی میان قوانین که این خود نشان‌دهنده‌ی وجود عنصر ملی‌گرایی آشکار در کشورهای عضو اتحادیه است.
اما دلایلی چند باعث شده است که اروپا همچنان منطقه‌ای ایده‌آل برای قاچاق انسان شناخته شود. موقعیت جغرافیایی و نزدیکی به مناطق کمتر توسعه‌یافته، از قبیل کشورهای خاورمیانه و آفریقا، فرهنگ‌ها و زبان‌های گوناگون، سهولت در عبور و مرور، توسعه‌ی ناهمگون بین شرق و غرب قاره‌ی کوچک و شرایط آب‌وهوایی و اقتصادی مناسب، اروپا را تبدیل به قابل دسترس‌ترین دنیای مدرن کرده است؛ زیرا اقیانوس اطلس مانعی کارآمد در زمینه‌ی میزان مهاجرت گسترده به آمریکای شمالی است و به همین خاطر، اروپا یک گزینه‌ی سهل‌الوصول‌تر محسوب می‌شود.
این عامل باعث مهاجرت‌های گسترده شده و مشکلات عدیده‌ای را نیز برای کشورهای اروپایی به وجود آورده است. خیل عظیم مهاجران، هزینه را برای مقابله با آن دشوار و کمرشکن کرده است؛ تا آنجایی که فقط شش کشور اروپایی برای مقابله با آن وارد عمل شده‌اند. کشورهایی که از نظر مالی توان کمتری دارند سعی در هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با این مسئله دارند.
از طرفی مسائل مالی را نیز نباید از ذهن دور نگه داشت. بسیاری از پیمانکاران عمده و شرکت‌های تجاری، از افراد قاچاق‌شده به عنوان نیروی کار ارزان استفاده می‌کنند و تقاضا در این زمینه، فزاینده است. قاچاق انسان مشکلات عدیده‌ای را برای اروپا به وجود آورده است. علاوه بر مشکلات بهداشتی و درمانی گسترده، مشکلات گسترده‌ی اقتصادی را نیز باعث شده که مهم‌ترین و بارزترین آن‌ها پدیده‌ی پول‌شویی است. پول‌شویی حاصل از قاچاق انسان به خاطر ذات مالیات‌محوری اقتصاد اروپا، ضربه‌های بزرگی به اقتصاد کشورهایی چون آلمان، ایتالیا، انگلیس و هلند وارد کرده است.(4)
قاچاقچیان از طریق تزریق پول‌های نامشروع خود به شرکت‌های خصوصی، باعث قدرتمند شدن بعضی از این شرکت‌ها می‌شوند و بازار رقابتی کاذبی را ایجاد می‌کنند و باعث ورشکستگی شرکت‌هایی می‌شوند که توان رقابت سالم با آن‌ها را ندارند. کمیسیون اروپا چندی پیش در گزارشی اعلام کرد که باندهای قاچاق انسان در جهان سالانه بیش از 40 میلیارد دلار درآمد دارند. در واقع پس از قاچاق مواد مخدر و قاچاق اسلحه، تجارت انسان یکی از راه‌های پردرآمد برای باندهای مافیایی است. این حجم عظیم پول می‌تواند خیلی از نهادها و سیاست‌مداران اروپایی را تحت تأثیر قرار دهد و باعث ایجاد بازاری پررونق برای برده‌داری نوین در اروپا شود؛ به نوعی که می‌توان قاره‌ی سبز را بهشت برده‌داری نوین نامید.

پی نوشت ها :
 

1-Human-trafficking-research.org. Retrieved 2012-01-21.
2-Council of Europe - European Court of Human Rights". Retrieved 2012-03-02.
3-Council of Europe - Council of Europe Convention on Action against Traficking in Human Beings (CETS No. 197)". Conventions.coe.int. Retrieved 2012-01-21
4-Economic Roots of Trafficking in the UNECE Region - Regional Prep. Meeting for Beijing". Unece.org. 15 December 2004. Retrieved 2011-03-22.

منبع: سایت برهان